Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 10 Aralık 1948 yılında imzalanan İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, "İnsan Haklarının Anayasası" olarak tanımlanmaktadır. İmzalanan bildirgeye göre, dünya üzerindeki her insan; ırk, dil, din, renk, cins ayrımı olmaksızın özgür ve eşit doğar. Her insan, bildirgede yer alan özgürlüklerden ve haklardan yaralanabilmektedir.
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin imzalandığı günden bu yana her yıl, 10 Aralık ile başlayan hafta Birleşmiş Milletlere üye ülkeler tarafından İnsan Hakları Haftası olarak kutlanmaktadır. 10 Aralık günü ise Dünya İnsan Hakları Günü olarak kabul edilmiştir.
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
1. Bütün insanlar hür ve eşit doğarlar. Akıl ve vicdan sahibidirler; birbirlerine karşı kardeşçe davranmalıdırlar.
2. Herkes ırk, renk, cins, din, siyasal ya da başka herhangi bir ayrılık gözetmeksizin, bildiride yazılı bütün haklardan ve özgürlüklerden yararlanma hakkına sahiptir.
3. Yaşamak, özgürlük ve can güvenliği herkesin hakkıdır.
4. Hiç kimseye işkence, zulüm, onur kırıcı ceza ya da işlem uygulanamaz.
5. Yasalar önünde herkes eşittir.
6. Hiç kimse yasalara aykırı olarak tutuklanamaz, alıkonulamaz, sürülemez.
7. Herkes davasının bağımsız bir mahkemede görülmesi hakkına sahiptir.
8. Herkesin özel hayatı, ailesi, konutu ve haberleşmesi yasayla korunmalıdır.
9. Evlilik çağına gelen her erkek ve kadın, hiçbir ırk, renk, din şartına bağlı olmaksızın evlenme ve aile kurma hakkına sahiptir; aile, toplumun temel öğesidir. Toplum ve devlet tarafından korunma hakkına sahiptir.
10. Herkes mal ve mülk edinme hakkına sahiptir.
11. Herkesin düşünce, vicdan ve inanç özgürlüğü vardır.
12. Herkesin çalışma, işini özgürce seçme ve işsizlikten kurtulma hakkı vardır.
13. Herkesin eğitim hakkı vardır, ilk eğitim parasızdır.
14. Kölelik ve kulluk yasaktır.
15. Herkes nerede olursa olsun yasalar çerçevesinde korunur.
16. Bütün insanlar Anayasaya uygun olarak yargı organına başvurma hakkına sahiptir.
17. Bir suç işlemekten sanık olan herkese, savunması için gerekli bütün haklar sağlanmaktadır. 18. Herkes dilediği devletin ülkesinde gezebilir, dilediği an terk edebilir veya ülkesine geri dönebilir.
19. Herkes işkence karşısında yabancı bir ülkeye kaçabilir. Kaçtığı ülkede kendisine “Sığınmış İnsan” muamelesi yapılmalıdır.
20. Her insan bir vatandaşlığa sahiptir.
21. Her insanın düşünce, inanç ve din özgürlüğü vardır.
22. Hiç kimse düşünce ve sözlerinden dolayı sorumlu tutulamaz.
23. Herkes toplanma ve dernek kurma hakkına sahiptir. Hiç kimse bir derneğe girmek için zorlanamaz.
24. Herkes doğrudan doğruya veya özgürce seçtiği temsilcilerle ülke yönetimine katılır.
25. Kişinin sosyal güvenliğe kavuşturulması, uluslar arası işbirliği ya da devletin kaynaklarına uygun olarak gerçekleştirilir.
26. Herkes dinleme, eğlenme, çalıştıktan sonra ücretli tatil yapma hakkına sahiptir.
27. Herkes güzel sanatların her dalında çalışmak ve bu çalışmalara katılmak hakkına sahiptir.
28. Bütün insanlar bu bildiride yazılı hak ve özgürlüklerin uygulanmasını sağlayacak bir sosyal düzeni hak etmiştir.
29. Herkes bu bildirideki maddelere uyulmasının gerekli olduğunu kabul eder.
30. Bu bildirinin hiç bir maddesinin, devlet, toplum ya da kişiler tarafından yok edilmesi için çalışma yapılamaz.
İnsan Hakları ve Özgürlükleri Nelerdir?
Tüm insanlar doğuştan gelen hak ve özgürlüklerine sahiptir. Bu hak ve özgürlükler, demokrasi anlayışına sahip bulunan tüm devletlerde uygulanmaktadır. Uygulanmayan devletler ise çeşitli yaptırımlarla karşı karşıya kalır.
Bu haklar şöyle sıralanabilir:
Yaşama Hakkı: İnsanların en temel hakkı olan yaşam hakkı asla sınırlandırılamaz ve engellenemez.
Dokunulmazlık Hakkı: İnsanların ruhsal ve bedensel bütünlüğü asla bozulamaz. Kişiler bu bakımdan dokunulmazdır.
Sağlık Hakkı: Her insan, sağlık durumu kötüye gittiğinde tedavi hizmeti görme hakkına sahiptir.
Eğitim Hakkı: Her insanın kişisel olarak gelişime, bilgi ve kültür kazanmaya hakkı vardır. Bu haklar sosyal devlet tarafından karşılanabileceği gibi, kişiler kendi inisiyatifleriyle de eğitimlerini sağlayabilir.
Dilekçe Hakkı: Vatandaşlar herhangi bir durumda, dilek veya şikâyetlerini dilekçe yardımıyla ilgili kurumlara bildirme özgürlüğüne sahiptir.
Özel Yaşamın Gizliliği Hakkı: Mahkeme kararı olmadığı sürece insanların evleri aranamaz ve telefonları dinlenemez.
Konut Dokunulmazlığı Hakkı: Yine, mahkeme kararı olmadıkça bir insanın evine girmek yasaktır. Eğer girilirse haneye tecavüz olarak suç işlenmiş olur.
Seçme ve Seçilme Hakkı: Demokrasilerdeki en önemli haklardan biri seçme ve seçilme hakkıdır. İnsanların, kendilerini yönetecek kişileri seçmeye hakkı vardır ve bu hak herkes için eşit ölçüdedir.
BM’de 6 Temel İnsan Hakkı Sözleşmesi Bulunuyor
Birleşmiş Milletlerin altı temel insan hakları sözleşmesi bulunmaktadır. Bunlar;
-Medeni ve Siyasi Haklar Uluslararası Sözleşmesi
-Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi
-İşkenceye Karşı Sözleşme Irk Ayrımcılığının Önlenmesi Sözleşmesi
-Irk Ayrımcılığının Önlenmesi Sözleşmesi
-Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi
-Çocuk Hakları Sözleşmesi
